حفظ قرآن زمینه ساز توجه و تدبر در آیات و سوره‌هاست

به گزارش خبرنگار مهر، متن زیر بخش اول از سلسله یادداشتهایی است درباره حفظ قرآن به قلم دکتر مصطفی عباسی مقدم، استاد دانشگاه کاشان و مشاور پژوهش و برنامه ریزی معاونت قرآن و عترت(ع) وزارت فرهنگی و ارشاد اسلامی که در پی می آید؛

خداوند در قرآن کریم در مورد حفظ قرآن می فرماید: «بَلْ هُوَ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ» (آیه ۴۹ سوره عنکبوت) بلكه [قرآن] آياتى روشن در سينه‌هاى كسانى است كه علم [الهى] يافته‌اند، همچنین در آیات مختلفی در سوره قمر می فرماید: «وَلَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِن مُّدَّكِرٍ».

ارزش و اهمیت حفظ قرآن و جایگاه والای حافظ قرآن چیزی نیست که بر کسی پنهان باشد. در آیات متعددی از قرآن کریم موضوع حفظ و بخاطر سپردن وحی با تعابیر گوناگون آمده است. تعابیری همچون ذکر آسان، آیات در سینه های دانایان، خواندن آیات در حال عبادت و نماز را می توان به عنوان نمونه یاد نمود. از طرفی در روایات بسیاری، علاوه بر توصیه به تکریم و تعظیم قرآن و اهل قرآن، سفارشهای اکیدی بر حفظ و از برکردن آیات و سوره ها و همچنین تجلیل از حافظان و حاملان وحی دیده می شود. این جایگاه والا و رفیع، فارغ از اهمیت، فضیلت و قداست ذاتی قرآن کریم، از سودمندی حفظ قرآن کریم و تأثیر درونی و برونی آن بر تفکر، شخصیت، اخلاق و رفتار فرد و جامعه حکایت می کند.

بر پایه این جایگاه و ارزش، لازم است سیاست گذاری و برنامه ریزی و مطالعات گسترده ای در همه ابعاد این موضوع مهم صورت گیرد. به مقوله حفظ قرآن از هر زاویه که بنگریم ضرورت بی چون خود را نشان می دهد؛ حفظ قرآن زمینه ساز توجه و تدبر در آیات و سوره هاست، اهتمام به حفظ، موجبات انس با قرآن را فراهم می آورد، حفظ قرآن به زندگی انسان، نظم و به وقت و عمر مؤمن، برکت می بخشد و شاید مهمتر از همه این که حفظ ذهنی قرآن، مقدمه حفظ و التزام به مفاهیم و عمل به محتوای وحی می شود که هدف غایی از نزول قرآن به حساب می آید.

در سالهای اخیر با رویکرد مثبتی در برخی بخشها و نهادها نسبت به حفظ قرآن مواجه هستیم و جوانان زیادی مشتاق از برکردن آیات الهی گشته اند. در این راستا، برنامه های خرد و کلانی از سوی دست اندرکاران فرهنگی به جریان افتاده که نوید بخش حرکتی وسیع در قلمرو حفظ در سالهای آتی است. یکی از فعالیت-های عمده مؤسسات قرآنی و مراکزی همچون جامعه القرآن و مهدقرآن¬ در شهرهای مختلف، پرداختن به حفظ قرآن بوده است. البته تردیدی نیست که در مسیر توسعه فرهنگ حفظ، جای روشهای مؤثر و متنوع و روزآمد خالی دیده می شود و فعالان این عرصه هرگز اقدامات و برنامه های خود را در اوج کارآمدی و اثرگذاری و بی نیاز از تحول نمی شمرند.

اما از دیگر سو، در این میان قشر معدودی از جامعه که بعضاً در بین آنها صاحبنظران فرهنگی و قرآنی هم دیده می¬شوند برپایه برداشت مبنایی خود از اهتمام به قرآن و یا به خاطر ضعف برنامه های موجود، معتقدند حفظ قرآن راه مناسبی برای مانوس شدن با کلام الهی نیست و تلاش در راه حفظ قرآن را فاقد اولویت در میان فعالیتهای قرآنی می دانند.

لزوم پژوهش در مقوله حفظ

با توجه به برخوردهایی که در جامعه با مقوله حفظ می شود، عده ای راه افراط در پیش گرفته و عده ای دچار تفریط می شوند. گروهی حفظ قرآن به هر شکل را مقدس و بدون آسیب می بینند و عده ای آن را فاقد هر گونه ارزش و اعتبار می شمارند. همچنین با توجه به بیانات اخیر مقام معظم رهبری که تاکید بر حفظ قرآن داشته و گفتند: ما حافظ قرآن کم داریم... ان شاء الله ما باید ۱۰ میلیون حافظ قرآن داشته باشیم و همچنین ایجاد قرارگاه حفظ قرآن با محوریت شورای توسعه فرهنگ قرآنی برای هماهنگی و توزیع مسؤولیتها در این عرصه، طرح وزارت آموزش و پرورش مبنی بر دایر نمودن مدارسی با محوریت قرآن و حفظ آن و تلاش تعدادی از نهادها و مؤسسه ها در جهت تحقق سهم خود از این تقسیم کار ملی، انجام تحقیقات و مطالعاتی در این زمینه ضروری به نظر می رسد.

پژوهشهایی که در آن جایگاه واقعی حفظ قرآن از منظر قرآن و عترت وتجربه تاریخی مسلمانان مشخص شود و روشهای درست حفظ تبیین گردد و آفات و آسیبهای احتمالی که در این مسیر وجود دارد شناسایی گردد تا در نتیجه، آن نیرو و سرمایه ای که در این مسیر صرف می شود حداکثر برکات و ثمرات را در پی داشته باشد.

ادامه دارد...